Σάββατο 8 Μαρτίου 2014

Η Ζάκυνθος μετά την ανοικοδόμηση. Προσωπικές συγκρίσεις και εκτιμήσεις προσεισμικής και μετασεισμικής πόλης.



Η κατασκευαστική διαδικασία του οικιστικού ιστού της "αναδυόμενης "πόλης του νησιού συνεχιζόταν
με γοργούς ρυθμούς και από τη μια άκρη της πόλης μέχρι την άλλη ένα απέραντο εργοτάξιο έδινε
μια καινούρια πνοή,ζωντάνια και ελπίδα σε όλους τους κατοίκους,ένα καινούριο ξεκίνημα προμηνούσε μια λαμπερή χαραυγή στη ζωή των Ζακυνθινών. Σιγά- σιγά οι προσωρινοί οικισμοί
άδειαζαν  απ'τους σεισμοπαθείς οι οποίοι στεγάζονταν διαδοχικά στις φρεσκοκατασκευασμένες
κατοικίες τους. Η χρονική διαδικασία όλης αυτής της συγκινητικής προσπάθειας ,κατά τη δική μου
εκτίμηση,κράτησε μια δεκαετία-1953-1963.Ωστόσο δεν θα έλεγα ότι έπαψαν μέχρι και τις μέρες μας
να κτίζονται και....τριώροφα διαμερίσματα!

Η νεόκτιστη λοιπόν πολιτεία άρχισε να βρίσκει τους ρυθμούς της,οι κάτοικοι ξανά τα χαμόγελά τους.
Η αναγέννηση της ζακυνθινής κοινωνίας μόλις ξεκινούσε... Έχουν περάσει από τότε εξήντα χρόνια,
ανασκαλεύοντας τη μνήμη μου ,θάθελα να γράψω τις εκτιμήσεις μου σχετικά με τις θετικές και αρνητικές επιπτώσεις των σεισμών του 53 για τους κατοίκους,το πολεοδομικό σχέδιο της νέας
πολιτείας και την εμφάνιση τηςπολιτιστικής συνέχειας στη μετασεισμική περίοδο μέχρι τις μέρες μας.
Θα ξεκινήσω πρώτα-πρώτα ,κατά τη δική μου ερμηνεία,από το τί χάθηκε για πάντα  από τη νεόκτιστη
πόλη του 1963 κι εδώθε:  Η Σχεδιαστική της φυσιογνωμία. Δηλαδή εκτασιακά "έχασε" πολύ χώρο
και κατά μήκος και κατά πλάτος και κατά βάθος.Τεκμηριώνοντας αυτή μου τη διαπίστωση ,έζησα ο
ίδιος προσεισμικά την ακμάζουσα  Ισραηλινή Κοινότητα η οποία αριθμούσε περίπου τρεις χιλιάδες
άτομα μεαξιοζήλευτη δραστηριότητα στο εμπόριο του νησιού. Μετασεισμικά οχώρος αυτός της
κοινότητας δεν οικοδομήθηκε ποτέ παρά μόνο στη σημερινή οδό Τερτσέτη υπάρχει ένας μικρός
περιφραγμένος και καλαίσθητος χώρος με δυο αναθηματικές στήλες που μαρτυρά πως εκεί
υπήρχε η Ιερή Συναγωγή των Εβραίων της Ζακύνθου-ο Ναός τους-. Η τελευταία οικογένεια Εβραίων
-Του Μόρδου- έφυγε απ'τη  Ζάκυνθο γύρω στο 1990.Επίσης "φτώχυνε" ηπόλη από εκκλησιές.
Σήμερα, εξήντα χρόνια μετά ,υπάρχουν μόνο πέντε ενοριακές εκκλησίες και άλλες τόσες μικρότερες
για να μαρτυρούν την απίστευτη καταστροφή  των σεισμών εκείνων των καιρών στη θρησκευτική
κληρονομιά της Ζακύνθου και αυτό γιατί χάθηκαν "ανεπιστρεπτί" οι γειτονιές,οι πολλές Ενορίες,το
πλήθος των σοκακιών και σε τελευταία ανάλυση οι συντεχνίες που συνέβαλαν τότε στη λειτουργία
τόσων εκκλησιών-Μουσείων. Έτσι συνέβη δυστυχώς ,η "φρεσκοκτισμένη" Ζάκυνθος "μίκρυνε" σε
μήκος, πλάτος και βάθος.Οι λόγοι που κτίστηκε τόσο "περιορισμένα"η καινούρια Ζάκυνθος είναι
πολλοί και γνωστοί στους "παλιούς Ζακυνθινούς" Δεν είναι δική μου υπόθεση η διερεύνηση.
To λιμάνι στην αλλοτινή Ζάκυνθο ήταν πιο γραφικό ,πιο ανοικτό στην  εισοδό του "στη μπούκα του"
όπως έλεγαν οι ντόπιοι με το λιμενοβραχίονα του Αγιόυ Νικολάου του Μόλου να αποτελεί  πόλο
περιπάτου απαραίτητο για τους "χωραΐτες" όλων των ηλικιών εκείνης της ρομαντικής εποχής.
Απέναντι του Μόλου υπήρχε  ο  κυματοθραύστης: -το μπαστούνι του Αγίου Διονυσίου- ο οποίος
έμελλε στα μετασεισμικά χρόνια να  μετασχηματιστεί  στον κύριο προβλήτα της σημερινής πόλης.
Ως προς το πλάτος-βάθος  η σύγχρονη πόλη αποτελείται από πέντε οριζόντιους μεγάλους δρόμους
με κατεύνθυνση Βορά-Νότου: Η παραλιακή- Κωνσταντ. Λομβάρδου,παραλλήλως αυτής η Φιλιτά,
στη συνέχεια ,η Ιωαν. Κάλβου,πάντα παράλληλα αυτής η κεντρική λεωφόρος  Αλεξάνδρου Ρώμα και
πίσω αυτής η Γεωργίου  Τερτσέτη. Οι υπόλοιποι δρόμοι μικρότεροι ή μεγαλύτεροι ,κάθετοι ή πλάγιοι
των προαναφερθέντων αποτελούν το "σύγχρονο"οδικό δίκτυο της πόλεως. Εύλογα  αναρωτιέται
ο παλιός Ζακυνθινός : Πού είναι τα δαιδαλώδη στενοσόκακα που χανόσουν απ΄την Παλιά Βρύση έως
το Μπότζο και τη Φανερωμένη; Απ'τα Καμίνια έως την Υπαπαντή; Από την Επισκοπιανή των Κήπων
έως το Κρυονέρι,τέρμα στο γιαλό; Ανάμνηση πια για τους αμετανόητους Ζακυνθινούς για όλους εμάς
οι οποίοι  βιώσαμε την πάλαι ποτέ "μεθυσμένη" πολιτεία που ήταν "απ'ανθούς κι από τραγούδια
ηλιοχυμένη". Η μετασεισμική βέβαια,οικοδομική περίοδος δεν άλλαξε καθόλου τις περίφημες
"κολώνες" τις τοξοτές καμάρες  οι οποίες και στις μέρες μας αποτελούν "σήμα κατατεθέν" της
Βενετσιάνικης αρχιτεκτονικής επίδρασης. Ασφαλώς ,οι παραπάνω αναφορές δε στερούν απ΄τη  σύγχρονη πόλη ούτε την ομορφιά της ούτε τη χάρη της αν αναλογιστεί ο επισκέπτης του σήμερα ,ότι,
κατά τους ισοπεδοτικούς εκείνους σεισμούς του 1953 έμειναν όρθια, ανέπαφα, ακέραια μόνο τέσσερα κτίρια: Η εκκλησία του Αγίου μας Διονυσίου-όχι το καμπαναριό-,το Δημοτικό Σχολείο του
Άμμου, ηΕθνική Τράπεζα και ένα παντοπωλείο επί της λεωφ.Δημοκρατίας,στο δρόμο που κατεβαίνει
απ'το σημερινό Νομαρχιακό Μέγαρο. Επομένως σύμφωνα μετις τότε επικρατούσες συνθήκες
έγινε ό,τι καλύτερο μπορούσε στα χρόνια που ακολούθησαν...Ένα παράδειγμα  είναι αρκετό να
επιβεβαιώσει τις δυσκολίες εκείνων των εποχών. Ακούστε το! Η ιστορική εκκλησία της Φανερωμένης άρχισε να κτίζεται  με τις ίδιες σκαλιστές πέτρες της γκρεμισμένης, στη δεκαετία του
1960. Ξέρετε πότε τελείωσε ολοκληρωτικά ώστε  να αποτελεί μοναδικό αντίγραφο του προσεισμικού
ναού του ανεγερθέντος το1633 περίπου; Μόλις πριν οκτώ χρόνια,δηλαδή,το 2008,σχεδόν 55 χρόνια
κράτησε η ολοκλήρωση της ανέγερσης αυτού του ναού ο οποίος  όπως φαντάζει τώρα πια στο επισκέπτη μοιάζει να μην τον άγγιξε καθόλου η σεισμοπυρκαγιά του 1953.Πιο όμορφη για μένα,που
είχα την τύχη να  γνωρίσω τηναπίστευτα μοναδική παλιά, σήμερα στη Ζάκυνθο δεν υπάρχει ,χωρίς
ίχνος προκατάληψης, επειδή υπήρξε η εκκλησία της γειτονιάς που μεγάλωσα. Είναι εκκλησία -μουσείο,εκκλησία επιβλητική εκπληκτικής εικονογράφισης,εκκλησιά που όσο και να την κοιτάς δεν την χορταίνεις!....
Αλλά κάθε καταστροφή όσο μεγάλη κι αν είναι, όσο οδυνηρή ,"σέρνει" μαζί της μια αναγέννηση ,μια
αναδημιουργία,ένα ζωντάνεμα,μια άλλη εποχή ,έναν άλλο κόσμο. Έτσι συνέβη και στη Ζακυθούλα μας, πράγματι αναδύθηκε απ'τις στάχτες της με καινούριες προδιαγραφές,καινούριες προοπτικές,και
νέο μέλλον. Η μετασεισμική περίοδος άλλαξε τα κοινωνικά  ,οικιστικά,πολιτιστικά δεδομένα,όχι
όμως τις παραδόσεις ,τα ήθη ,τα έθιμα και την θρησκευτική ιδιοτυπία των ιερών τελετών.
Καταλαβαίνει έτσι, ο αναγνώστης ότι όπως θα φανεί, παρακάτω ,ο σεισμοχαλασμός του 53 είχε
πάρα πολλές θετικές επιδράσεις στη φυσιογνωμία του νησιού ,την ανάπτυξή του,την πρόοδό του και
την εν γένει βελτίωση του βιοτικού επιπέδου της ζωής των κατοίκων!
H Ζάκυνθος λοιπόν των εξελιγμένων αντισεισμικών κατασκευών θωρακίστηκε απέναντι στο "προαιώνιο θηρίο της φύσεως", το σεισμό στα υπόλοιπα χρόνια μετά το 53 μέχρι και τις μέρες μας
εκ των γεγονότων ,αφού αδιάλειπτα το νησί "σφυροκοπείται" από δονήσεις μέχρι και 6,5 Ρίχτερ και
αντέχει και συνεχίζει στο δημιουργικό διάβα της Ιστορίας! Θα τόνιζα μάλιστα  ότι μαζί με την
Κεφαλλονιά θεωρούνται τα πιο ασφαλή από σεισμούς νησιά της Μεσογείου!Περαιτέρω η θαλάσσια
συγκοινωνία με την Πελοπόννησο αναβαθμίστηκε με τον  ερχομό των πορθμείων-φερι--μποτ-όπως
καθιερώθηκαν να λέγονται.Ο θαλάσσιος δίαυλος Ζακύνθου- Κυλλήνης ,μήκους 17 ν.μιλίων από
το 1955 άρχισε δειλά-δειλά να εξυπηρετείται με τα πρώτης κατασκευαστικής γενιάς "φεριμποτάκια"
τα λεγόμενα και σκωπτικά"σκάφες" χωρίς καρίνα και σκέπαστρα αλλά τί μαγεία! κουβαλούσαν
μικρά και μεγάλα τροχοφόρα . Ακόμη θυμάμαι τα: Επτάνησος ,Διονύσιος, Τη Μάρθα...Πόσες φορές
δεν ταξίδεψα με φουρτούνες και τα έπαιζε η θάλασσα σαν "καρυδότσουφλα" και η ψυχή μας "πήγαινε στην Κούλουρη" Βέβαια με την πάροδο των ετών και τη αλματώδη και συνεχή τουριστική ανάπτυξη
του νησιού φτάσαμε στα σημερινά ημιπολυτελή ,αξιόπλοα και γρήγορα πλοία: Διον.Σολωμός- Φώσκολος-Ιόνιαν Σταρ-Κεφαλλονιά- Ζάκυνθος -Ιονίς κ.α.
Ένα όμως άξιο αναφοράς γεγονός που συνέβη μετά τη δεκαετία του 60 ήταν  η φοβερή τουριστική
"απογείωση" και η"τρελή πυκνοδόμηση" όλων των προσβάσιμων παραλιών του νησιού. Το
φαινόμενο ξεκίνησε από τον κόλπο του Λαγανά.Αυτή ,ημοναδικής ομορφιάς παραλία των επτά
χιλιομέτρων μέσα σε δυο δεκαετίες έγινε κανονική πολιτεία η οποία μάλιστα καθ'όλη την τουριστική
σεζόν ξεπερνά σε πληθυσμό και την πρωτεύουσα του νησιού. Εδώ υπάρχουν δύο σχολές ερμηνείας
σχετικά με τα οφέλη και τις ζημιές απ'αυτήν την αλλαγή του τοπίου. Οι αρνητές  ,οι οποίοι υποστηρίζουν ότι στο βωμό του χρήματος και των συμφερόντων "θυσιάστηκε" ηωραιότερη παραλία
της νήσου και οι υποστηρικτές της οικιστικής μεταμόρφωσης  οι οποίοι επιμένουν ότι η Ζάκυνθος
χάρις στο Λαγανά  απέκτησε μεγάλο τουρισμό και παγκόσμια φήμη.Ωστόσο το οικιστικό "κρεσέντο"
του Λαγανά ακολούθησαν πλήθος άλλων παραλιών όπως: Του Αργασίου,του Ξηροκάστελου, του
Βασιλικού,και του Γέρακα  στη νοτιοανατολική πλευρά του νησιού. Τις δεκαετίες του 70-80και90
πυκνοδομούνται όλες οι βοριοανατολικές παραλίες με πρώτη αυτή των Αλυκών στη Κοινότητα
Κατασταρίου και ακολουθούν "κατά πόδας" κατά πως λένε  οι αμμουδιές του Τσιλιβή, του Πλάνου,
του Τραγακίου  και του Γερακαρίου. Συνέχισαν στο ρυθμό αυτό οι βόρειες ακτές  του Σχιναριού
Στις δεκαετίες 90-2000 αξιοποιήθηκαν και οι απόκρημνοι όρμοι  του Λιμιώνα στον Αγιο Λέοντα και
του Ρόξα  όπως τέλος και η περίφημη Λίμνη του Κεριού στη νοτιοδυτική  μεριά της Ζακύνθου.
Το νησί μας ευτύχησε κατά την περίοδο της δικτατορίας (1967-1974) να δημιουργήσει ένα απ'τα
καλύτερα οδικά δικτυα για νησί στην Ελλάδα καθώς επίσης και σπουδαίο διεθνές αεροδρόμιο...
Έτσι η Ζάκυνθος των ημερών μας αποτελεί έναν απ'τους σημαντικότερους ταξιδιωτικούς προορισμούς στον κόσμο όπως δείχνουν και τα βίντεος που έχω αναρτήσει στο ιστολογιό μου και
μαρτυρούν το θαυμασμό ,την αγάπη και τη νοσταλγία των επισκεπτών "Για την ωραία και μόνη
Ζάκυνθο που τους κυριεύει" κατά τον ποιητή μας Ανδρέα. Κάλβο!!!

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου