Aξιοσημείωτες Αναφορές-Μαρτυρίες-Βιωματικές Ιστορίες του Διονύση Κουτσουβέλη για την Προσεισμική-Μετασεισμική και σημερινή Ζάκυνθο.
Αν μπορούσα να γυρίσω το χρόνο πίσω στο παρελθόν,θα του ζητούσα να σταματούσε πέντε-έξι χρόνια μετά τη γεννησή μου δηλαδή, γύρω στο 1948.Απ'αυτήν την ηλικία έχω σαφείς συνειδησιακές
εικόνες -παραστάσεις και ικανότητα περιγραφική.
Φωτογραφικό αρχείο "Λέσχη ο Ζάκυνθος" http://lesxi-o-zakynthos.weebly.com/ |
Θα παρακαλούσα τον πανδαμάτορα χρόνο νακάνει "Ενα στοπ" λίγο πριν τη μεγάλη καταστροφή για ναπεριγράψω με τα παιδικά μου μάτια το μεγαλείο της πόλης-πρωτεύουσας του νησιού.
Ένιωθα ότι ζούσα σε μια παραμυθένια πολιτεία γεμάτη στενά δρομάκια τα περίφημα"καντούνια"πυκνοδομημένα με πάρα πολλές μονόροφες και διώροφες κατοικίες ασβεστωμένες τακτικά.Προχωρώντας στις κεντρικές συνοικίες ξεπρόβαλλαν στην παιδική μου μνήμη ως πύργοι μεσαιωνικοί όλα τα επώνυμα "Αρχοντικά" με τα επιβλητικά τους μπαλκόνια.
Όμως εκείνο που δεν μπορώ να ξεχάσω και το κουβαλώ ακόμη και σήμερα μέσα μου,τα πολλά υψηλόροφα μεγαλόπρεπα καμπαναριά ονομαστών εκκλησιών,οι οποίες δυστυχώς στην πλειοψηφία τους χάθηκαν για πάντα κατά την καταστροφή , απ'τη Ζάκυνθο.
Θυμάμαι απ'το δάσκαλό μου ,τον αείμνηστο Ντίνο Βυθούλκα,πως η πόλη της Ζακύνθου είχε 180
ενοριακές,συντεχνιακές και ιδιωτικές εκκλησίες--μουσεία με ξυλόγλυπτα Τέμπλα ,μοναδικής
τεχνοτροπίας Βημόθυρα, απίστευτης ζωγραφικής Ουρανίες με τα καμπαναριά τους όλες ,όλων
των ρυθμών και τεχνοτροπιών. Ενδεικτικά αναφέρω μερικές αλησμόνητες εκκλησίες-μνημεία
μοναδικότητας για το νησί και όλη την Ελλάδα: Ιερός Ναός ΑΓΊΩΝ ΠΑΝΤΩΝ,ΑΓΙΩΝ ΣΑΡΑΝΤΑ,
ΑΓΙΟΥ ΑΝΤΩΝΙΟΥ,ΑΓΙΟΥ ΠΑΥΛΟΥ, ΥΠΑΠΑΝΤΗΣ, ΕΠΙΣΚΟΠΙΑΝΗΣ,ΑΓΙΑΣ ΒΑΡΒΑΡΑΣ των Κήπων, πάνω και κάτω ΑΓΙΟΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ των Καμιναρέων,.της ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΤΗΣ ΟΔΗΓΗΤΡΙΑΣ και πλήθος πολλών άλλων των οποίων τα οικόπεδα μετά τους σεισμούς του 53 δεν αναζητήθηκαν από κανέναν και ποτέ με αποτέλεσμα αυτοί οι ιεροί χώροι να καταπατηθούν απ'τους "επιτήδειους" που ξεφυτρώνουν σε τέτοιου είδους συμφορές δημιουργώντας "πλιάτσικο" και τέτοιας μορφής "σύλληση" έγινε την πρώτη τουλάχιστον εβδομάδα των φοβερών εκείνων καταστρεπτικών σεισμών του Αυγούστου του 1953.Χάθηκαν πλήθος κειμηλίων ,είναι αλήθεια τις πρώτες μέρες της
σεισμοπυρκαγιάς του 53 και από την ιστορική Βιβλιοθήκη ,από το σπουδαίο Θέατρο,από τα δυο μεγάλα καζίνα--Το Ρωμιάνικο και το Λουμπαρδιανό--και φυσικά περιουσιακοί θησαυροί πολλών -
-πολλών εκκλησιών. ΄Ολο το νησί αριθμούσε ,κατά το δάσκαλό μου,365 μικρούς και μεγάλους
ναούς. Είναι αρκετά παρήγορο πως η συντριπτική πλειοψηφία τους έχει διασωθεί στην Ύπαιθρο ,στα
Χωριά ,στις Κοινότητες αψευδείς μάρτυρες ,σήμερα, του θρησκευτικού και πολιτιστικού μεγαλείου
της Ζακύνθου!
Η προσεισμική Ζάκυνθος με συνέπαιρνε...Την έβλεπα να φαντάζει στην παιδική μου ψυχή σαν ένας
πίνακας ζωγραφικής λουσμένος στο φως των χρωμάτων και των τοπίων.
Το 1952 φοιτούσα ως μαθητής της Πέμπτης τάξης του Δημοτικού στο Σχολείο του Άμμου με δάσκαλο τον αείμνηστο Κωστή.Δυο συμβάντα από εκείνη τη χρονιά με σημάδεψαν μέχρι σήμερα:
Το ότι εκδίδαμε η τάξη μας μαθητική Εφημερίδα και ήμουν μέλος της πενταμελούς επιτροπής έκδοσης γεγονός που σήμαινε για μένα και τους γονείς μου πως συγκαταλεγόμουν στους άριστους
μαθητές της Πέμπτης τάξης. Αντίθετα πάλι πρώτη φορά δοκίμαζα μαζί με πέντε άλλους συμμαθητές
μου--Μαυρία Γιώργη,Καλόφωνο Σπύρο,Νίκο Λογοθέτη,Διονύση Μαρίνο--"Τη φουσκιά" το χαστούκι και την αποβολή όλων μας απ'το Σχολείο για μια βδομάδα επειδή κανένας μας δε μαρτυρούσε αυτόν που την προηγούμενη μέρα είχε σπάσει ένα τζάμι μιας αίθουσας παίζοντας
μπάλα αυτοσχέδια ,το τόπι που το λέγαμε. Ναι! φίλοι μου αυτό το περιστατικό φαντάζει σήμερα
αδιανόητο κι όμως συνέβη πριν σχεδόν εξήντα χρόνια με αποτέλεσμα να γίνει βιωμά μας η αλήθεια
ότι πρέπει να σέβεσαι την περιουσία του Σχολείου ,το δασκαλό σου, την τάξη την ευπρέπεια,ότι πρέπει να έχεις ήθος από μικρός. Εμένα προσωπικά με έκανε να βλέπω από τότε με δέος το Σχολείο!
Σημαδιακό! Μπορεί! Μια εμπειρία λοιπόν σας διηγήθηκα μόλις ένα χρόνο πριν το σεισμοχαλασμό
του 1953!
Κάτι επίσης που με εντυπωσίαζε πολύ , μικρό παιδί στην προσεισμική Ζάκυνθο ήταν το ότι τις Κυριακές η φιλαρμονική της πόλης κάτω απ'τη μαγική μπακέτα των μεγάλων μαέστρων Πήλικα,και
Κανιόρου τα πρωινά έκανε μουσικό πρόγραμμα στην πλατεία Σολωμού ή στην πλατεία Αγίου Μάρκου το οποίο παρακολουθούσα τακτικά με τον πατέρα μου ,το συχωρεμένο, το Μιχάλη.
Εκεί στην πλατεία του Αγίου Μάρκου υπήρχε και η καθολική εκκλησία πραγματικά μεγαλοπρεπής
την οποία επισκεπτόμουν πάρα πολύ συχνά . Μα η τύχη με αξίωσε να επισκεφτώ και να γνωρίσω
από κοντά και τα δυο μοναδικά Καζίνα -Λέσχες στα οποία πραγματοποιούνταν ,προσεισμικά πάντα
όλα τα μεγάλα μουσικά και πολιτιστικοκοινωνικά δρώμενα του νησιού ιδιαίτερα την περίοδο
του καρναβαλιού.
Η όποια περιγραφή αυτών των δύο καταπληκτικών κτιρίων ακολουθεί είναι καθαρά προσωπική και
υποκειμενική και αφορά τη μαρτυρία ενός εντεκάχρονου αγοριού.Με τα δικά μου λοιπόν μάτια το
Ρωμιάνικο Καζίνο βρισκόταν στην ίδια σημερινή θέση που κατασκευάστηκε το σημερινό ομώνυμο
Καζίνο αλλά καταλάμβανε τη διπλάσια του σημερινού έκταση και βέβαια δεν υπάρχει σύγκριση ως
προς τη μεγαλοπρέπεια ,την εσωτερική διακόσμηση και την αρχοντική αρχιτεκτονική μεταξύ του
προσεισμικού και τουσυγχρόνου οικοδομήματος. Έτσι , το τότε μοναδικής ομορφιάς Ρωμιάνικο
Καζίνο --Λέσχη σε εξέπληττε μόλις κιόλας έμπαινες καθώς αντίκριζες μια τεράστια Σάλα--Πλατεία
περιστοιχιζόμενη κυκλικά από "καναντιδένιες καρέκλες και καναπέδες" δηλαδή καρέκλες και καναπέδες ντυμένα με βελούδο και δέρμα .Ο χώρος αυτός χωριζόταν σε δυο μέρη από ένα τεράστιο
παραπέτασμα---παραβάν από βαρύτιμο βελούδινο ύφασμα το οποίο άνοιγε όπως η αυλαία μεγάλου
θεάτρου.Μπροστά από το βελούδινο χώρισμα βρισκόταν το "φουαγιέ" και δωμάτια για τη φύλαξη των
παλτών,των γουνών και των καπέλων των κυριών και κυρίων.Ας σημειωθεί ότι στην προσεισμική Ζά
κυνθο η εξωτερική ενδυματολογική εμφάνιση ήταν προαπαιτούμενο σε κάθε μορφής εκδήλωση
για τα Καζίνο καθώς επίσης και η εγγραφή ως μέλους με ετήσια συνδρομή οποιουδήποτε αστού--
πολίτη συμμετείχε παντοιοτρόπως στις Λέσχες αυτές. Ήταν θεσμός δηλαδή ηλειτουργία των
Καζίνο-Λεσχών γιατί αντικατόπριζαν τις πολιτικές ιδεολογίες-ρεύματα,την οικονομική κατάσταση
και το γενεαλογικό Δέντρο των Ζακυνθινών. Μη ξεχνούμε ότι η κοινωνία του νησιού αποτελούνταν
από τις τάξεις των: 1)Ποπολάρων 2) Του Αρχοντολογιού και την των3)Αστών (Επαγγελματιών,δικηγόρων, γιατρών και δημοσίων Υπαλλήλων). Στους ποπολάρους συγκαταλέγονταν οι φτωχοί ανθρωποι του μεροκάματου θα έλεγα και ως τέτοιοι λογίζονταν τότε
οι αγρότες με μικρό κλήρο ,οι "μαουνιέρηδες",άνθρωποι του λιμανιού ,τσαγκάρηδες, ξυλουργοί ,οι
καροποιοί,οι καμιναραίοι και κάθε είδους "Θεληματάδες". Υπ'αυτήν την έννοια στη τάξη των ποπο
λάρων δεν ήταν πάντοτε εύκολη ηπρόσβαση στα Καζίνο. Οι δυο αυτές λέσχες διοικούνταν σχεδόν
ως πολιτιστικοί Σύλλογοι με τη σημερινή ΄εννοια με προέδρους τους δυο σημαντικότατους Αρχοντες-Πολιτικούς ,Διον. Ρώμα και Κωνστ. Λομβάρδο προς τιμή των οποίων τα Καζίνα ονομάστηκαν: "Ρωμιάνικο το ένα και Λουμπαρδιανό το άλλο.
Συνεχίζοντας την περιγραφή της Λέσχης του Ρώμα, στο χώρο της εισόδου απαραίτητο το δωματιάκι
για τις ομπρέλες. Από τις άκρες του βελούδινου παραπετάσματος ξεκινούσαν μαρμάρινες σκάλες
οι οποίες οδηγούσαν στον επάνω όροφο που ήταν τα θεωρεία-κυκλικός χώρος με αρκετά τραπέζια
με καρέκλες για όσους είχαν" φτωχότερο βαλάντιο".
Θυμάμαι λοιπόν που παραβρέθηκα την Κυριακή της Αποκριάς σε απογευματινό αποκριάτικο χορό το τελος του Φεβρουαρίου του 1953 στο Ρωμιάνικο καζίνο παιδί εντεκάχρονο,αδυνατούλικο να παρατηρώ τα συμβαίνοντα στην μεγαλοπρεπή σάλα ,να βλέπω σαστισμένο,μεταμφιεσμένες σε
μάσκαρες με τα ντομινά τους κυρίες και κυρίους να λικνίζονται κάτω απ'τους ήχους της ορχήστρας
την οποία αποτελούσαν αποκλειστικά Ζακύνθιοι σπουδαίοι μουσικοί και οργανοπαίκτες--ενδεικτικά
αναφέρω κάποιους απ'αυτούς οι οποίοι δεν υπάρχουν στη ζωή σήμερα--: Σπουδαίοι βιολιστές οι Πα
γήδες(Πατέρας ,κόρες, γιοί)--Πανταζής Πιέρος--Κουτσουκέλης -Σπουδαία κορνέτα Γιατράς Γιάννης ή (Μπαμπαλής)--Βίτσος Γιάννης σαξόφωνο--κιθαρίστες,Κουτσουβέλης Μιχάλης (Πατέρας μου),
Σόλος Αντρέας--και άλλοι πολλοί αξιόλογοι μουσικοί που δε θυμάμαι,κάθονταν εκεί στο
πάρκο και με τις μελωδίες τους( Ταγκό,Βαλς,Πόλκες ,Ματζούρκες, φοξ-τροτ,φοξ-αγκλέ) κρατούσαν
σε διέγερση μικρούς και μεγάλους,αγόρια ,κορίτσια,άντρες,γυναίκες,μασκαράδες και αμασκάρευτους. Ήταν για μένα τότε μια ονειρεμένη εμπειρία,μια παραμυθένια ατμόσφαιρα,ένα
μοναδικό περιβάλλον! Έτσι διασκέδαζαν οι Ζακυνθινοί προ του 1953,οργανωμένα σε απλόχωρες
αίθουσες με Ζακυνθινές ορχήστρες και από το βράδυ μέχρι αργά τα ξημερώματα της άλλης μέρας
καθ'όλη τη διάρκεια του καρναβαλικού εικοσαημέρου(Οι χοροί άρχιζαν απ'την Κυριακή του Τελώνη και Φαρισαίου και τελείωναν τα ξημερώματα της Τυρινής).
Την τελευταία Κυριακή ,της Τυρινής του 1953,συνεχίζω,ευτύχησα να παρακολουθήσω έναν άλλο
αποκριάτικο χορό στο άλλο μεγάλο Καζίνο-Λέσχη ,το Λουμπαρδιανό! Προφανώς λόγω της καχεκτικότητάς μου οι γονείς μου με πρόσεχαν κάπως...
Το καζίνο αυτό των Λουμπαρδιανών, όπως το έλεγαν, προσεισμικά έπιανε εκτασιακά το βορειοανατολικό μέρος του Θεάτρου της Ζακύνθου (μοναδικού αρχιτεκτονήματος του Τσίλερ).
Περιελάμβανε μια ευρύχωρη αίθουσα χορού και δυο μικρότερες . Ήταν συνέχεια του κτιρίου του
Θεάτρου,είχε είσοδο νότια της Πλατείας Σολωμού ενώ η είσοδος του Θεάτρου έβλεπε δυτικά.
Σήμερα, 60 χρόνια μετά την καταστροφή του σεισμού του 53 ο ντόπιος και κάθε ξένος επισκέπτης
μπορεί να κατατοπιστεί για την ακριβή θέση του καζίνου αν ταυτίσει την είσοδο του σημερινού
Κτιρίου του Πνευματικού Κέντρου ( δίπλα απ'το καφεμπάρ "Κόκκινος Βράχος") μ'αυτήν του
καζίνο που περιγράφω.Σ'αυτό το κτίριο σήμερα στεγάζονται στους πάνω ορόφους ,η Βιβλιοθήκη και
η αίθουσα πολιτιστικών εκδηλώσεων,στο ισόγειο η κινηματογραφική αίθουσα"Φώσκολος"και το
καφεμπάρ " Κόκκινος Βράχος". Αλλωστε το ενιαίο συγκρότημα της εποχής μας πιστεύω ότι
οικοδομήθηκε για να "στεγάσει" κάποια κομμάτια της Ιστορικής προσεισμικής αλησμόνητης
Ζακύνθου της "μόνης και ωραίας" Ζακύνθου του Κάλβου,του Ξενόπουλου,του Σολωμού,του Φώσκολου,του Τερτσέτη και τόσων......άλλων.....!
Με την επελθούσα συστηματική και ολοκληρωτική καταστροφή τηςπόλης της Ζακύνθου,η οποία
λίγες ημέρες ύστερα από τη φοβερή εκείνη σεισμοπυρκαγιά του 1953 ,έμοιαζε με ένα απέραντο
γήπεδο( υπάρχει σχετικό φωτογραφικό και ηχητικό υλικό),σταματά και η ιστορική παρουσία και
λειτουργία των δυο μεγάλων Καζίνο-Λεσχών της προσεισμικής Ζακύνθου.
Όταν ,μετά από πέντε- έξι χρόνια τελείωνε η ανοικοδόμηση της νέας σύγχρονης πόλης,
παρότι κτίστηκαν νέα κτίρια στους χώρους των ιστορικών καζίνο ,δεν μπόρεσαν μέχρι στις
μέρες μας να συνεχίσουν τη λαμπρή παράδοση και λειτουργία εκείνων των επώνυμων παλαιών
Καζίνο που γνώρισαν πάρα πολλές γενιές πριν μέχρι και τη δικιά μου. Στη θέση του Ρωμιάνικου καζίνου σήμερα έχει ανεγερθεί ένα διώροφο οικοδόμημα που στο ισόγειο
του λειτουργεί ένα πολυτελές καφεμπάρ και ο επάνω όροφος στεγάζει μια μικρή σχετικά αίθουσα
συνεδρίων.
Η αίθουσα του σύγχρονου Πνευματικού Κέντρου απ'την άλλη προσπάθησε στις μέρες μας να
υποκαταστήσει το Λουμπαρδιανό εκείνο καζίνο το προσεισμικό.Στις δεκαετίες του1960 και 1970
αρκετοί οργανωμένοι χοροί έγιναν με επιτυχία μάλιστα, ωστόσο η λειτουργία της σάλας του
Πνευματικού Κέντρου ως χώρου καρναβαλικών εκδηλώσεων ,ατόνισε υπερβολικά και σήμερα
έγινε κι αυτός οχώρος,χώρος συνεδρίων ,διαλέξεων, ομιλιών και πολιτικών συνάξεων.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου